Teoria X i Teoria Y to dwa przeciwstawne podejścia do zarządzania i motywowania pracowników, zaproponowane przez Douglasa McGregora. Teoria X zakłada, że ludzie są z natury leniwi i wymagają ścisłej kontroli, natomiast Teoria Y traktuje pracowników jako odpowiedzialne i samodzielne jednostki. W praktyce menedżerowie mogą stosować różne style zarządzania w zależności od przyjętej teorii i sytuacji w organizacji.